نگاهی به جهان متن مجموعه داستان « دیوار گذر » نوشته « مارسل امه » با ترجمه اصغر نوری:

« فانتزی بی زمان و مکان است و در کشور ابدی خیال زندگی می کند، به گونه ای که با جابجایی حکومت ها و حرکت های اجتماعی خاصیت و اهمیت خود را ازدست نمی دهد »

کیفتون فادیمن

 

سالهای نه چندان دور، مردی از دیوار ها گذر می کرد، زنی به دفعات در خودش تکثیر می شد، کودکان در حسرت چکمه هایی هفت فرسخی بودند، کوتوله ای به یکباره قد می کشید، زندگی آدم ها در گروکوپن های حضور بود، زمان مدام تغییر می کرد و ... روزگاری غریب و شگفت آور در جریان بود و مارسل امه، نویسنده فرانسوی خالق و نویسنده دنیایی اینچنین. 
مارسل امه؛ نویسنده سرشناس و محبوب فرانسوی، با آثاری که در تمام حوزه های ادبیات تجربه کرده ( شعر، قصه، داستان كوتاه، رمان، نمايشنامه، رساله، فیلمنامه و ... )، با استفاده از عنصر فانتزی جنبه های مختلف آن را از قبیل « شگفتی »، « صور خیال»، « تنوع و گوناگونی »، « منطق خاص » به کار می بندد تا در نهایت « عمل بر شور و هیجان »، « استثناء بر یکنواختی زندگی »، « تازگی بر تکرار »، « اخلاق بر روانشناسی »، « خنده و شادی بر اشک و اندوه» و « خلاقیت بر صنایع ادبی » پیروز شده و آثاری ماندگار و بکر بر جای مانده؛ افسانه هایی مدرن و امروزی خلق شود.
امه نویسنده و شاعری است مردمی و واقع گرایی پر تخیل که توانسته فرا واقعیت را با واقعیت روزمره و خیال را با زندگی ترکیب کرده و پدیده ای تکان دهنده، عجیب و دوست داشتنی را به مخاطب خود عرضه کند. دنیایی که در آن باید پذیرفت « زمان بعدهایی دارد » و ماه ها کش می آیند، « چون انسان ها می توانند اختیار زمان را در دست بگیرند.» زمان در آثار امه به عنوان دست آویزی برای عبور از امروز برای به چالش کشیدن فردا یا دیروز، به شکلی نو و جادویی به بازی گرفته می شود تا در نهایت « کروتوس »؛ الهه زمان ریشخندی شود برای تمام جهان داستان.  و در شرایط بغرنجی که « توهم تمام عیار » است و « جادو ادامه دارد »، مرگ ها هم « نسبی » می شوند. نه مرگ « دوتیول » مرگی تمام عیار است که جهان داستان را از خود متأثر کند، نه مرگ های پی در پی داستان « کارت ». چون مرگ هم در کنار انسان و جهان اطرافش مضحکه ای است که نویسنده ترسیم می کند تا وسیله ای باشد برای بسط و انتشار فانتزی درون متن اثر.
لیلیان اسمیت؛ نویسنده آمریکایی معتقد بود: « در مطالغه فانتزی چیزی بیشتر از آنچه برای خواننده قصه های معمولی به کار می رود لازم است. چیزی فوق طبیعی؛ شاید به نوعی حس ششم خواننده» فانتزی به همان اندازه که سرگرم کننده است، اندیشه و خوی انسانی را هم تقویت کرده، سبب می شود فرا واقعیت، واقع گرایی را برجسته کرده، جذب آن شده، خودنیز واقعی جلوه می کند. نویسنده داستان های فانتزی از هیچ یک از خیال های بلهوسانه خود چشم پوشی نکرده، و سعی در بسط تخیل لجام گسیخته خود دارد. امه هم به عنوان یکی از مطرح ترین نویسندگان این گونه داستان، در ادامه راه نویسندگان پیش تر یا هم عصر خود همچون؛جاناتان سویفت ( سفرنامه گالیور )، فرانتس کافکا ( مسخ )، آناتول فرانس ( جزیره پنگوئن ها )، اوژن یونسکو ( کرگدن ها ) و...، دگردیسی را بن مایه داستان های فانتزی خود قرار داده، و استحاله درونی و برونی شخصیت، زمان، مکان و موقعیت را در تمام داستان هایش به اصل غیر قابل انکار بدل می کند. دگردیسی که در عین عجیب بودن و گاه دهشتناک بودن آن، در بستری از زندگی عادی و روزمره اتفاق افتاده که این خود تأثیر و مانایی آن را دو چندان می کند. آن جا که « کارمند درجه سه وزارت ثبت اسناد »، دیوار گذری حرفه ای با سرقت هایی هنرمندانه می شود یا انسان هایی که با کارت های زندگی مرده و زنده می شوند و ... .
نویسنده با تمام تلاشی که برای رهایی از شعارزده گی و خارج شدن از قواعد داستان های اخلاقی به کار می بندد، به نوعی داستان هایش سر شار از نهیب های اندیشمندانه است که آن ها را به یک سطح پیچیده تر از تمثیل های سیاسی و اجتماعی، طنزهای پیش پا افتاده و سطحی و فانتزی صرف، منوط به غریبی و شگفتی سوق داده و جایگاهش را در نظر منتقدان تا جایگاه ولتر؛ فیلسوف و معلم اخلاق ادبیات پیش برده است.  نگاهی خاص و منحصر به فرد او به جهان و اطراف، از زوال اخلاقیات در کشوری ( فرانسه ) در حال اشغال، با مردمانی استحاله یافته در شرایط خاص زمان و مکان داستان، با مضمون های کلی؛ بازار سیاه، گرسنگی و ... با تفننی اغلب دیوانه وار، تصاویری بکر، بدیع، شگفت آور و استنادی از قرن بیستم ( خصوصا جنگ دوم بین الملل ) را تصویر می کند .
دغدغه امه در مجموعه داستان « دیوار گذر »، جنگ، و مسائل پس پشت آن است. و اینکه انسان در آن چه موقعیتی دارد، چگونه با آن برخورد کرده، می کند یا خواهد کرد. با آنکه نویسنده انسان هایی را در پاریس یا دیگر شهرهای فرانسه ترسیم می کند، اما در نهایت تصویر گر انسان جهان وطنی است که در پس جنگ یا در بحبوحه جنگ درد هایی مشترک و خواسته هایی یکسان دارند. او بالزاک قرن بیستمی است که کمدی انسانی عصرش را نوشته، تصویری یگانه و بی همتا از موضوع های تکراری را رقم می زند تا در نهایت « خشک اندیشی »انسان مدرن را که جزئی از ذات وجودی اش شده به سخره گرفته، با بدبینی مفرط، روشن بینانه به نمایش بگذارد! بستر تاریخی داستان های  امه چندان شادی آور نیستند، اما اتفاقات مضحک داستان و طنز قوی نویسنده آن را حداقل برای خواننده قابل تحمل می کند.
بالزاک در 1841 در تحلیل کمدی انسانی خود در نامه ای به «مادام هانسکا» می نویسد: «چنانکه جامعه‌ی فرانسه، تاریخ نگار باشد من منشی آن هستم.» او در ادامه تأکید می کند که«من خواسته­ام که جامعه را به تمامی در مغز خود جای دهم.» مارسل امه هم با تفکری اینچنین زاویه نگاهش را بسط داده از منظری برتر و کلی نگر، مسائل پیش پاافتاده و جزئی را بدل به بحران هایی عمیق، جذاب و رعب آور می کند! که این ویژگی اصلی و اساسی این مجموعه و دیگر آثارش است. امه خودش را مردی می دانست که« همیشه خوش بین است و به راحتی احساس شادمانی می کند.» اما آن چیزی که در داستانهایش مشترک است، بدبینی اندیشمندانه و نه افراطی او به کلیت تام و تمام جهان و هستی و انسان است. او در داستان هایش صحنه‌هایی از زندگی فردی، زندگی شهرستانی، زندگی در پاریس، زندگی سیاسی، زندگی نظامی و زندگی روستایی، را با طنز سیاه و بی بدیل خود تصویر کرده، و به این وسیله داستان هایی انتقادی با نقد تفکر بورژوازی، مناسبت ها و عادت‌هاي اجتماعي، روشنفکر نمایی مفرط جامعه بورژا، روابط مصنوعی و قراردادی و ارزشهای عصر مدرن و تمام پلشتی هایی را که در منظر نگاهش قرار می گیرند، می نویسد. اما مسئله اصلی و اساسی این جا است که نویسنده دربند تفکر جزمی نگری نشده و با استادی تمام؛ گویی که داستان هایی برای کودکان می نویسد، در اوج سادگی، دنیایی غریب با ظاهری رنگین را پیش چشم مخاطبانش به نمایش می گذارد. او از سفید و سیاه بینی دنیا گریزان است و در اوج بحران ها و فجایع در جهان داستان هایش، دنیایی رنگی و متنوع را ترسیم می کند. در جهان داستانی مارسل امه هر چیزی امکان پذیر است. حتی هستی و نیستی مدام و مادام انسان فانی!
او ساده می نویسد؛ چنانکه خودش در مقدمه آخرین جلد از مجموعه قصه های کودکان « گرگم به هوا » ( گربه های خانگی )، می نویسد: « من داستان هایم را نوشتم تا خوانندگان احتمالی ام از ماجراهای تلخ خودشان که در آنها عشق و پول چنان به هم آمیخته است که هر لحظه یکی به جای دیگری گرفته می شود و حتما خیلی هم خسته کننده نیز هستند، فارغ شوند. در نیجه داستان های من داستان هایی ساده به دور از عشق و پول است.» و این راز ماندگاری و مانایی داستان های امه است؛ نگاهی خاص سوای تمام قراردادهای پس پشت ادبیات داستانی جهان. او رها می اندیشد و رها می نویسد. چون می داند که در این دنیای آشفته و لحظه ای، هر لحظه امکان این هست تا « حکم » صادر شده، از هست به نیست یا از هیچ به همه چیز رسید، مسئله اصلی داشتن « کوپن های زندگی » است! به همین سادگی.
 مجموعه داستان دیوار گذر شامل ده داستان کوتاه است که مجموعه پیش رو تنها پنج داستان را به مخاطب وطنی عرضه می کند. و داستان هایی چون؛ « سابين‏ها »، « افسانه‏ي پولدو »، « مأمور وصول ماليات »، « مأمور اجرا »و « انتظار » در این مجموعه قرار ندارند! داستان هایی که هر کدام به نوبه خود می توانست لذت خوانش یک داستان ناب و خواندنی را برای مخاطب خود به بار بیاورد. خصوصا داستان « انتظار » که به عنوان یکی از داستان های استنادی جنگ دوم بین الملل در ادبیات جهان شناخته می شود. داستانی از جنگ، درباره جنگ و پس پشت جنگ. سیزده نفر که زندگیشان؛ دردهایشان را بر زبان می آورند و در پایان می دانند که « بايد هنوز منتظر بدبختي بمانند» چون جنگ تمامی ندارد؛ درست همچون بدبختی آدمی.
مردی که از دیوارها گذر می کرد، سالها است در میان دیوار محله‌ي مونمارتر پاریس، پایین تر از ميدان مارسل امه توی دیوار ساکن شده. او می داند « دویدن هیچ فایده ای ندارد، باید به موقع رفت.» او در « انتظار » است تا شاید « بعضی از شب های زمستان، ژان پل نقاش گیتارش را بردارد و در دل انزوای پر طنین خیابان نورون پیش رود تا زندانی بی نوا را با ترانه ای دلداری دهد. »