آربی آوانسیان« آربی آوانسيان »، در اول اسفند ماه سال ۱۳۲۰ (۱۹۴۲ میلادی) در جلفای اصفهانی چشم به جهان گشوده است. بين سال​های ۱۳۴۰- ۱۳۳۴ در دبيرستان « کوشش داويديان » ارامنه در رشته رياضی دوره متوسطه را به پايان می​رساند.

در اواخر سال ۱۳۳۹ با تعدادی از همکلاسی​های خود تصميم به تاسيس گروه تئاتر می​گيرند که سرانجام در (چهارم دسامبر ۱۹۶۰) ماه آذر ۱۳۴۰ گروه تئاتر "ارمن" را در باشگاه آرارات تاسيس می​نمايند. هنرمند فقيد شاهين سرکيسيان که در آن زمان مدير هنری « گروه هنر ملی » ايران بود، مسووليت کارگردانی گروه را به عهده می​گيرد.

« بازی عشق» اثر « آرتور شنيلرر » A.Schnitzlrer و « کشتی به نام پايداری » اثر « شارل ويل​دراک » نخستين آثار اين گروه هستند.

آربی مسووليت طراحی صحنه و لباس را در گروه تئاتر "ارمن" عهده دار بود. که کارهای خود را با عنوان "آربی" امضا می​کرد. او طراحی صحنه و لباس را برای نمايش​های اجرا شده خارج از گروه فوق را نيز انجام داده، که از آن​ها می​توان « سیر طولانی روز در شب » اثر « يوجين اونيل » که به دو زبان فارسی و انگليسی در برنامه افتتاحيه انجمن ايران و آمريکا و « رام کردن زن سرکش » اثر شکسپير که در باغ تابستانی سفارت انگلستان توسط استاد آمريکايی دانشگاه تهران و کارگردان شهير، پروفسور « جورج کوئين​بی » اجرا شدند.

آربی آوانسيان در اکتبر سال ۲۰۰۱ در ايروان در مصاحبه​ای با فصلنامه « هاندس » در تهران اظهار کرد: « من در سن ۱۲ سالگی تصميم گرفتم تحصيلات خود را در رشته سينما ادامه دهم ... » او بين سال​های ۱۳۴۶-۱۳۴۲ (۶۶-۱۹۶۳) در « مدرسه فیلمسازی لندن »  London School of Cilm Technic. now London International Cilm School به ادامه تحصيل می​پردازد که در سال ۱۳۴۲ (۱۹۶۵) موفق به دريافت ديپلم کارگردانی فيلم و در سال ۱۳۴۳ (۱۹۶۶) ديپلم تخصصی انيميشن را دريافت می​کند.

آربی پس از اتمام تحصيلات دانشگاهی، مانند يک زائر از تئاترهای پاريس، ميلان، رم، واتيکان و آتن ديدار می​کند و سپس به ايران بر می​گردد.

در ايران نخست فيلم مستند « ليوبوس به نام تادئوس » را که درباره زيارت قره​کليسا و به زبان ارمنی است را می​سازد و سپس اقدام به ساخت فيلم سينمايی « شوهر آهو خانوم »  می​نمايد که به دليل عدم توافق با تهيه​کنندگان و با استفاده فيلمنامه او و بازيگرانی ديگر، توسط فيلمبردار فيلم داود ملاپور در خفا کارگردانی و به روی پرده می​رود.

همزمان با بازگشت آربی آوانسيان به ايران، بنا بر پيشنهاد شاهين سرکيسيان، او مسووليت کارگردانی گروه تئاتر ارمن را به عهده​ می​گيرد، نمايشنامه « گدايان بزرگوار » اثر « هاکوپ بارونيان » را در انجمن ايران و آمريکا به روی صحنه می​برد که البته قبل از اجرای آن شاهين سرکيسان زندگی را بدرود می​گويد.

بنا به درخواست بازيگران فارسی زبان، آربی آوانسيان کار را با اين گروه نيز آغاز نمود و کار ناتمام مرحوم شاهين سرکيسيان به نام « روزنه آبی » نوشته اکبر رادی را به ياد او به روی صحنه می​برد.

آوانسیان نخستين کارگردانی مستقل خود؛ نمایشنامه « مادمازل ژولی » اثر « آگوست استريندبرگ » را با ترجمه شاهين سرکيسيان به روی صحنه می برد. سپس نمايش « پژوهشی ژرف سترگ و نو در سنگواره​های دوره بيست و پنجم زمين شناسی » اثر عباسی نعلبنديان اجرا می شود که در جشنواره​ی بين​المللی شيراز، برنده​ی جايزه تلويزيون ملی ايران و جشن هنر شيراز شد.

آربی آوانسيان بين سال​های ۱۳۵۳- ۱۳۴۸ (۱۹۷۴-۱۹۶۹) در مدرسه عالی راديو و تلوزيون ملی ايران به تدريس تجزيه و تحليل فيلم و زيبايی​شناسی فيلم و بين سال​های ۱۳۵۲-۱۳۵۱ در دانشکده هنرهای زيبای دانشگاه تهران کارگردانی و بازيگری تئاتر تدريس می​نمايد.

پس از اين که آربی، موقعيت خود را در ميان روشنکفران می​يابد با پيشنهاد رئيس وقت تلويزيون ملی ايران؛  رضا قطبی و با هدف کمک به بازيگران،​ نويسندگان و کارگردانان جهت پژوهش در زمينه اجراهای غير متداول تئاتری در سال ۱۳۴۸ (۱۹۶۹) اقدام به تاسيس « کارگاه نمايش » می​نمايد.

همکاران آربی اوانسيان در کارگاه نمايش؛ ايرج انور، شهرو خردمند (اعضای شورا)، عباس نعلبنديان (مدير داخلی)، بيژن صفاری (سرپرست)، کارگردان​های وابسته داود رشيدی (در دوره اول)، بيژن مفيد، مريم خلوتی، اسماعيل خلج و اشور بانی​پال​بابلا، بودند.

در کارگاه نمايش، علاوه بر افراد بالا، کارگردانان ديگری به عنوان ميهمان برنامه​هايی اجرا کرده​اند. برای بار اول در تاريخ تئاتر ايران، سه نسل بازيگر در برنامه​های مختلف به فعاليت پرداختند که از ميان بازيگران بی​شمار کارگاه، از بازيگران زن می​توان : لرتا (هايراپتيان - نوشين)، فهيمه راستکار، سوسن تسليمی، شکوه نجم​آبادی و از ميان بازيگران مرد؛ بيژن مفيد، پرويز پورحسينی ، فردوس کاويانی، صدرالدين زاهد، و رضا ژيان را نام برد.

در طول ۱۲ سال فعاليت کارگاه بيش از شش گروه تئاتر تاسيس شدند که همه آن​ها نقش به بسزائی در تئاتر ايران دارند. با توجه به فعاليت​های آربی، در زمينه تاسيس و مديريت « تئاتر شهر »، « تئاتر چهارسو » مسووليت​های مختلفی بر او محول می​شود. او همزمان اقدام به ترجمه و اجرای نمايشنامه​های ملی و بين​المللی می​نمايد که فهرست کامل آثار او به پيوست اين مقاله ارائه شده است. آربی اواسيان در سال ۱۳۴۸ (۱۹۶۹) شروع به ساختن فيلم « چشمه» براساس کتاب « چشمه جغنار » اثر « مگرويچ آرمن » می​نمايد که فيلمبرداری آن در سال ۱۳۴۹ (۱۹۷۰) به اتمام می​رسد. در همين سال « پيتربروک » peter brook پس از ديدن نمايش « پژوهشی ژرف و سترگ و نو در سنگواره​های دوره بيست و پنجم زمين شناسی » اثر عباس نعلبنديان و اجرای آربی اوانسيان، از او رسما دعوت نمود تا در پايه​ريزی « مرکز پژوهش​های بين​المللی تئاتر » در پاريس که به سرپرستی خود بروک تشکيل می​شد به عنوان کارگردان و پژوهشگر در زمينه تئاتری با او همکاری نمايد. حاصل اين همکاری نمايش « ارگاست » Orghast اثر « تد هيوز » در دو قسمت است که در جشن هنر پنجم شيراز درسال ۱۳۵۰ (۱۹۷۱) با امضای پيتربروک، آربی آونسيان، « آندری شربان » و « جفری​ريوز » اجرا شد.

سپس در سال ۱۳۵۱ (۱۹۷۲) فيلم چشمه پس از پايان صداگذاری در نخستين جشنواره​ی بين​المللی فيلم تهران به نمايش درآمد که مورد تقدير « ساتيا جيت​رای » و بقيه اعضای هيات ژوری قرار می​گيرد. در اين فيلم آرمان، جمشيد مشايخی، مهتاج نجومی و پرويز پورحسينی شرکت دارند.

چشمه برخلاف مخالفت​هايی که در بعضی محافل به خصوص در ميان فيلمسازان « فيلم فارسی» برانگيخت، روال تدوين و ديد دوربين را نسبت به موضوع را در سينمای ايران اساسا تغيير داد.

روال فيلم​های « مغول​ها » از پرويز کيمياوی و « يک اتفاق ساده » شهيد ثالث و فيلم​های ديگری که در اين روال ساخته شدند در سير همين طريق است.

آربی آوانسيان در ژانويه ۱۹۷۹ با دعوت رسمی « بنياد گوته » به عنوان ميهمان رسمی دولت آلمان، جهت ديدار و همکاری با کارگردان​ها و تئاترهای اشتوتگارت، برلين و مونيخ، عازم آلمان می​شود. سپس جهت کارگردانی نمايش « بانوئی با سگ کوچکش » اقتباس از نوول « آنتوان​چخوف » با بازی هنرپيشه مشهور فرانسوی « ساشا پيتويف » در جشنواره پائيزی پاريس به فرانسه عزيمت نمود و در شهر پاريس اقامت دارد.

آربی در سال​های اخير علی​رغم فعاليت​های خود در زمينه تئاتر و سينما در کشور فرانسه، جهت معرفی جايگاه واقعی سينمای ارمنی اقدام به برپائی چندين جشنواره نموده است که در آخرين جشنواره فيلم ارمنی در « وکز ژرژ پمپيدوی » پاريس در سال ۱۹۹۳ با ارائه ۱۲۰ فيلم ساخته شده توسط کارگردان​های ارمنی در ارمنستان و ديگر نقاط جهانی که در نوع خود کم​نظير بوده، دو فيلم چشمه اثر خود او و « نقش خيال » به کارگردانی « زاون قوکاسيان » و بازيگری « لوريک ميناسيان » از ايران شرکت داشتند.

او در زمينه پژوهش هاي تئتر بين المللي با پيشگامان نامداري چون پيتربروك و یژی گروتوفسکیYerzy Grotowski همکاری نزدیک داشته است. وی از سال ۱۳۵۹ شمسی (۱۹۸۰ میلادی) مدیر هنری انجمن تئاتر ارمنی در پاریس می باشد.

آربی آوانسيان با دانشگاه کلمبيا آمريکا به عنوان استاد کارگردان و به عنوان استاد ادبيات نمايشی ارمنی در دانشگاه زبان​های شرقی پاريس همکاری داشته است و ...

 

پي نوشت

به علت حجم بالاي مطلب، ادامه بيوگرافي آربي آوانسيان در پست بعدي مي آيد.

قسمت دوم را از اينجا بخوانيد.