این تئاتر، تئاتر ما نیست!

گفتگویی با بیژن مفید  :

 تئاتر ايران به تئاتر ايرانی نياز دارد. منظورم از تئاتر ايرانی نمايشنامه ايرانی نيست، هر چند كه ما به هرحال چند نمايشنامه نويس خوب داريم. منظورم خود تئاتر و نحوة اجرای آن است، تئاتری ما باید همه چيزش ايرانی باشد.

اين تئاتری كه ما از غرب گرفته ايم شايد خيلي خوب باشد. من خودم هم در نمايشنامه هایی به اين سبك شركت كرده ام. ماحتی توانسته ايم كارهای موفقی هم در اين زمينه بكنيم. ولی بهرحال فكر مي كنم كه چنين تئاتری بتواند تئاتر ما باشد. ايرانی نمی تواند بنشيند و يك نفر ديگر برايش بازی كند. در اين صورت او هيچ گاه با بازيگر قاطی نخواهد شد. تئاتر واقعی تئاتری است كه ارتباط تماشاگر با آن برقرار باشد، كه تماشاگر بتواند با آن قاطی شود. تئاتری كه ما الان داريم تئاتر ايرانی نيست، تئاتر ما نيست. ممكن است خوب باشد، در اين شكی ندارم، ولي كار ما درست مثل اين است كه نوروز را با فرم كريسمس جشن بگيريم !

اين درست نيست كه ما تئاتر فعلی را بچسبيم و اين برايمان كافی باشد. بايد در جستجوی تئاتر ديگری باشيم، تئاتری كه مال خودمان باشد، سنت ايرانی داشته باشد. و در واقع سنت تئاتری ما چيزی نيست جز همان تعزيه. تعزيه در خون ماست و...  

 

ادامه نوشته

فاسبيندر

شب های بخارا :

    چهل و ششمين شب از شب های مجله بخارا به تحليل زندگی و آثار سينماگر آلمانی اختصاص يافته است . «  فاسبيندر »  كارگردان آلمانی كه تأثير بسياری در عالم سينما از خود به جای گذاشته  در ايران كمتر شناخته شده است  . سهراب شهيد ثالث در ايران از زمره سينماگرانی است كه از مكتب فاسبيندر بسيار آموخته است . فاسبيندر جمعا چهل و چهار فيلم و نمايشنامه را كارگردانی كرده و موضوع كارهايش « انسان ـ محوری » است . سوزان سانتاگ در مورد فاسبيندر مي گويد « آدم های فيلم های فاسبيندر يكی هستند : آدم های خرده پا ، كارگرهای سرخورده ، زن های خانه دار افسرده و ... » .

 در شب « فاسبيندر » كه در عصر پنج شنبه 31 خرداد ماه در خانه هنرمندان برگزار می شود محمود حسينی زاد درباره زندگی سينمايی فاسبيندر ، زاون قوكاسيان در مورد فيلم مارتا و سعيد فيروزآبادی درباره نمايشنامه های فاسبيندر سخنرانی می كنند. همچنين فيلم مستندی از زندگی فاسبيندر و قطعاتی از آثار او به نمايش درمی آيد.

 

 

نونو ژوديس

شب های بخارا:

 

نشر چشمه با همكاری مجله بخارا « شب نونو ژوديس » شاعر پرتقالی را برگزار می كند . ژوديس را می توان يكی از چهره های برجسته شعر امروز پرتقال به شمار آورد . شعر ژوديس سفری است از ميان خاطرات ، تصاوير ، تجربيات واقعی و خيالی انديشه ها و اعتقادات بدون اميد و يا حتی رسيدن به نتيجه و مقصدی .

    « شب نونو ژويس » به مناسبت انتشار اولين مجموعه اين شاعر « خلسه بر ويرانه ها » با ترجمه احمد پوری برگزار مي شود. در اين مراسم ابتدا  ژوزه فرناندو موريرا ، سفير پرتقال در ايران ، درباره شعر معاصر پرتقال سخنرانی خواهد كرد . سپس احمد پوری ، شعر ژوديس را مورد بررسی قرار خواهد داد. شمس لنگرودی سخنران بعدی شب ژوديس است كه درباره ويژگی های اين شاعر پرتقالی سخنرانی مي كند. و اسدالله امرايی درباره ادبيات معاصر پرتقال صحبت می كند و بخش پايانی شب ژوديس شعر خوانی از سروده های شاعر پرتقالی خواهد بود. مراسم « شب ژوديس » در يكشبه بيست و هفتم خرداد ماه ۱۳۸۶ ساعت ۵ در خانه هنرمندان ايران برگزار خواهد شد. پيش از اين مجله بخارا در زمينه شعر ،  شب هايی را برای « رابيندرانات تاگور » ،« اوسيپ ماندلشتام » و « آنا آخماتووا » برگزار كرده است .

 

روشن تر از روز، سهمگین تر از توفان !

نگاهی به داستانهای تلفنی  نوشته جانی روداری :

به راستی مرز بین ادبیات کودک و نوجوان با ادبیات بزرگسال و رده های سنی دیگر کجاست؟ تا کجا می توان وارد مسایل اساسی و اصلی زندگی شد و آن را به رشته تحریر در آورد و با مرز بندی آن دو گونه متفاوت ادبیات را ترسیم کرد؟ آیا باید کودکان را به وسیله ادبیات متحجر به بزرگسالی سوق داد یا آنان را در ساده انگاری های نویسنده و شرایط اجتماعی، فرهنگی جوامع مدرن در تقابل با کودک رها کرد و به دنیایی از تکرار های حماقت گونه دعوت کرد؟ آیا ادبیات کودک فقط و فقط مختص کودکان است، یا می تواند به پالایش ذهن زنگار گرفته بزرگ نمای بزرگ بین ما هم موثر واقع شود؟ آیا نمی توان کودکی از دست رفته و خشت های اولیه جهان شخصیت مان را در سطور آثاری که بالا برنده است، احیا کنیم؟ آیا باید کودک بود تا از چنین ادبیاتی لذت برد یا می توان با طبعی کودکانه در هر سنی غرق در خیال و لطافت، سبک بال و رها در فضای عطر آگین سادگی و حقیقت قدم زد و روح خود را به روح آیینه وار و صاف و حقیقی اینان نزدیک کرد؟

ادامه نوشته

احمد شاملو

گاه شمار زندگی احمد شاملو :

۱۳۰۴ احمد شاملو (صبح / ا. بامداد) روز ٢١ آذر در خانه‌ی شماره‌ی ۱۳۴ خيابان صفی‌عليشاه تهران متولد شد.
دوره‌ی کودکی را به خاطر شغل پدر که افسر ارتش بود و هرچند وقت را در جايی به مآموريت می‌رفت، در شهرهايی چون رشت و سميرم و اصفهان و آباده و شيراز گذراند. مادرش کوکب عراقی شاملو بود. پدرش حيدر و ...

ادامه نوشته

آنا آخماتووا

 

شبهای بخارا :

   

چهل و چهارمين شب از « شب هاي مجله بخارا » به بررسی و تحليل زندگی و آثار شاعره بزرگ روس ، آخماتووا ، اختصاص يافته است . سال گذشته مجله بخارا برای شناساندن يك شاعر ديگر روس ، اوسيپ ماندلشتام ، اقدام به برگزاری « شب ماندلشتام » كرد و همزمان ويژه نامه ای را درباره ماندلشتام منتشر نمود .

    آخماتووا در دوران استالين همراه با ماياكوفسكي ، پاسترناك ، تسه يوا و ماندلشتام اساس شعر معاصر روسيه را پايه گذاری كردند و چندين دهه شعر روسيه زير نفوذ اين گروه بود. خاطرات آيزايا برلين از ديدار با اين گروه خواندنی است .

    در « شب آخماتووا » دكتر پروين سلاجقه درباره ساختار شعر آخماتووا ، احمد پوری درباره پشت پرده سروده هاي آخماتووا ، علی بهبهانی از  مكتب آكمه ايسم و آخماتووا و علی دهباشی از نقش و تأثير آخماتووا در شعر روسيه  سخن خواهند گفت  ، فرزانه قوجلو  به معرفی و ترجمه فيلمی  مستند از آخماتووا  می پردازد  و پگاه احمدی سروده هايی از اين شاعره نام آمور روس را  خواهد خواند.

    « شب آخماتووا » ساعت پنج بعد از ظهر سه شنبه بيست و دوم خرداد ماه در خانه هنرمندان ايران برگزار می شود.

بهرام بیضایی

“من در تئاتر همه كار كرده ام !”
فقط يك بار ملاحظه چيزی را كردم : در نوشتن اولين نمايشنامه ام. كه بيهوده ملاحظه ی اجرا شدن در برنامه هفتگی را كرده بودم. و اين اشتباهی بود كه خيلی زود روشن شد. من ديگر در هيچ كاری ملاحظه ی هيچ چيز را نكردم، مگر ملاحظة خود اثر را، و ضرورتهای تجربه ها و انديشه هائی را كه در سر داشتم.نويسنده يا سازنده در تداوم تجربه هايش و از طريق مواجهه با تماشاگر است كه شكل می گيرد و كامل می شود، و اين امكانی است كه در تئاتر برای ما ـ برای من ـ نبود. تجربه در فضای خالی، در خلاء، در تصور، در ذهن معني ندارد. تجربه بايد عينی شود، شكل پيدا كند، بر صحنه بيايد، و با دريافت تماشاگران مواجه شود، و آن وقت تجربه كننده سهم خود را از اين مواجه بگيرد.
و ...

ادامه نوشته

یله داده بر ابرها ...

 

نوشت : این جهود کثیف را دیده ای که چه شلنگ تخته ای برای ما انداخته!

گفتم : سعید جان خیالی نیست. به قدر و بزرگی خودت و حرکتت بناز که فشار بر ماتحت خیلی ها آورده!

گفت : داستان ها را کی می آوری؟

نوشتم : مرا بنداز اول پاییز.

گفت : این کارت و تلفن نشر آستان من است.

گفتم : خوشبختم آقای موحدی.

و بازی تمام شد.

 

 

ادامه نوشته

تئاتر تمام شد !

نگاهی به حرکتهای بهروز غریب پور در جهت ارتقای فضای تئاتر :

تئاتر ما نحیف و نزار، روزگار غمبار خودش را می گذراند. روزگاری که هر سال دریغ و افسوس از پار ها و پارهای دیگر را بر ذهن و زبان جاری می سازد. تئاتری که نه در جذب مخاطب گام های مهمی بر داشته و نه در عرصه سالن و تعدد و تنوع و امکانات دیگر راهکاری مناسب را پیش روی خودش دارد. مسئولان چنان که باید در جهت پشتیبانی و حمایت از آن حرکتی نکرده اند، از آن طرف خانواده تئاتر با بحث های درون گروهی و حاشیه ای همیشگی خود تیشه به ریشه ی خودش زده و به جای آن که به نتیجه و حرکتی درست برسد، در دایره تکرار و تکرار رو به سقوط گام های اساسی اش را بر می دارد!

خیل نیروهای بالقوه ای که چون لشگری از یأس و نومیدی، فضای دانشگاه و رشته تحصیلی شان آنها را به سمت تنها مجتمع قابل باور و تأثیر گذار تئاتری ایران سوق می دهد و در نهایت با درهای بسته ای روبرویشان می کند که نماد و نمود یک مطلب مشخص و واضح است : « تئاتر تمام شد ! »، مثل غذا، کار، نان و... .. آنها هم اتیکتی می شوند بر پشت شیشه های خاک گرفته ی خودشان و فضای رشته تحصیلی شان. آیا آنها هم تمام شده اند؟!

و...

ادامه نوشته

بینوایان نابغه !

اصلاحات ادبی و هنری؛ از پره رومانتیسیسم تا رومانتیسیسم :

در قرنی که اروپاییان فهمیدند دنیا متنوع تر و پیچیده تر از تمام آن قواعد خشک و متحجری است که بر آن تحمیل شده و با پیدایش فلاسفه ای چون « مونتسکیو » و « ولتر » و در دوره زوال اشرافی و قواعد کهن و دست و پا گیر کلاسیک و در قرن پیروزی بورژوازی و در دوره ای که مردم با انتشار روزنامه های مختلف و بر خورد با فرهنگستان های مختلف ( در اواخر قرن هفدهم در شهرستان های فرانسه پنج فرهنگستان و در نیمه اول قرن هجدهم، بیست فرهنگستان تأسیس شد)که  در جهت رشد تفکر و آشنایی با ملل دیگر همت گمارده بودند، افکار عمومی احساس نیازی شدید به اصلاحات ادبی  و آبشخوری نو و تغذیه ای متنوع برای فکر و روح خود را طلب می کرد و همین نیاز مبرم، ادیبان و نویسندگان طبقه بورژوا را وا داشت تا در جهت این خواسته قلم زده و مکتبی نو را پای گذاری کنند.

مکتبی که در ابتدای راه نام رمانتیک بدان داده شد. نامی که مدت های مدیدی مترادف با عناوین « خیال انگیز» و« افسانه ای » به کار برده می شد. کلمه ای که کلاسیک های شکست خورده برای تمسخر طرفداران این مکتب درباره ی آنها به کار می بردند.

ادامه نوشته

دریا نیز می میرد!

مرگ شاعر کولی ها، فدریکو گارسیا لورکا از آن معما های حل نشده ای است که چرایی و چگونگی اش تا به امروز در هاله ای از ابهامات باقی مانده. این روایت هم یک روایت از این دست است که چگونگی وعلت مرگ لورکا ی بزرگ را به مدد کلمه تصویر می کند. به دلیل نبود مدارک کافی در اثبات این تعریف ها و تفسیر ها تنها می توان به روایت ها به عنوان و نگاهی حماسی، میهنی نظر کرد. چه بسا داستان طور دیگری باشد. لورکا که از مرگ ساده و دهشتناک دوست ورزا بازش ایگناسیو سانچز چنان حماسه جاوددانی را خلق کرد، حال خود در حماسی ترین حالت در روایات مختلف زندگی با ذلت را به مرگی اساطیری تاخت  می زند.

«... بالدس با حرکت خشک سبابه‌ی خود عينک دوديش را به بالاي پيشاني راند. نگاهي بي‌رنگ داشت با خيره‌گی ِ خاص چشم خزنده‌گان و پلک‌هايی پُر از رگ‌های برجسته.

ــ خوب، گارسيا لورکا، اين که امروز خودتان را در برابر يکی از افراد سابق گارد سيويل می ‌بينيد چه اثری در شما مي‌گذارد؟

شاعر برای نخستين بار در زندگي کلمه‌يی پيدا نکرد...

برگردان : احمد شاملو

ادامه نوشته

امير هوشنگ كاوسی

 شبهای بخارا : 

مجله بخارا با همكاری انجمن دوستي ايران و فرانسه شب دكتر امير هوشنگ كاوسی را دوشنبه هفتم خرداد ماه در خانه هنرمندان ايران ساعت ۵ بعد از ظهر برگزار مي كند.

   دكتر كاوسی كه فارغ التحصيل انستيتوی مطالعات سينمايی ( ايدك ) از فرانسه است دكترای ادبيات خود را نيز از دانشكده ادبيات سوربن دريافت كرده و از زمره اولين نويسندگان ايرانی است كه ادبيات سينمايی را در زبان فارسی رواج داد. سال ها تدريس و تاليف و ترجمه صد ها مقاله و كتاب های متعدد حاصل عمری است كه دكتر كاوسی در معرفي سينمای ايران و جهان صرف كرده است .

    در شب دكتر امير هوشنگ كاوسی كه با حضور سفير فرانسه در ايران برگزار مي شود ، دكتر احسان نراقی ، دكتر سهراب فتوحی ، دكتر اميد روحانی ، جمشيد ارجمند ، هوشنگ گلمكانی و حميد رضا صدر درباره زمينه های پژوهشی و مطالعاتی دكتر كاوسی سخنرانی خواهند كرد و همچنين فيلم مستندی درباره زندگی وی به نمايش درخواهد آمد.